Veelvoorkomende gevaren en risico’s op de werf in de bouwsector

Ongelukken heten zo omdat ze, welja.. ongelukken zijn. Het zijn ongelukkige incidenten die onverwacht en onbedoeld gebeuren, meestal met schade of letsels als gevolg (Merriam-Webster, 2017). Hoewel ze toevallig gebeuren, is de kans op ongevallen in de bouwsector relatief hoog. Wanneer we alle sectoren met elkaar vergelijken, dan zien we dat ongevallen in de bouwsector de hoogste kans op een fataal gevolg met zich meebrengen, met méér dan het dubbele van het gemiddelde van alle andere sectoren.

En dan hebben we het nog niet over die onplezierige kleine ongelukjes die op geen tienduizenden handen te tellen zijn. Het is geen geheim dat de bouwplaats niet bepaald een gezondheids- en veiligheidshemel is – in feite is het een gevaarlijke nachtmerrie waar alles wat u zich kunt voorstellen daadwerkelijk kan gebeuren.

In deze steeds veranderende werkomgeving hebben werkgevers er echter een punt van gemaakt om iedereen bewust te maken van de gevaren op de werf. Werkgevers zien het als hun (wettelijke) plicht om uit te kijken voor hun werknemers, bezoekers en iedereen die mogelijk door hun activiteiten wordt beïnvloed. Optimaal sitebeheer is tegenwoordig een harde vereiste voordat een bouwproject wordt opgestart, en het omvat de juiste implementatie van passende voorzorgsmaatregelen voor ongevallenpreventie.

Het management voert steeds risicoanalyses uit om de risico’s en gevaren te identificeren vóór de aanvang van eender welk bouwproject.

Dit artikel somt de belangrijkste gevaren op die kenmerkend zijn voor bouwplaatsen en enkele tips om hun frequentie te beperken.

Vallen en hoogtes

Bouwconstructies, gebruikelijke infrastructuurprojecten en sloopwerken doen routinematig beroep op hoogtewerkers. Hoogte-gerelateerde arbeidsongevallen en -verwondingen zijn goed voor talloze ongevallen per jaar. De kans op een hoogte-ongeval stijgt bovendien dramatisch wanneer de hoogtewerker te kampen heeft met toegankelijkheids- en mobiliteitsbeperkingen. Om dit tegen te gaan, bieden bedrijven meestal (veiligheidsbewustzijn)trainingen en veiligheidsapparatuur aan voor werknemers die op hoogte moeten werken.

Uitglijden en struikelen

Naast vallen komt ook struikelen en uitglijden vaak voor op de bouwplaats. Hoogtes, ongelijkmatige oppervlakken, obstakels, gladde oppervlakken, losliggende kabels, gaten en willekeurige materialen zijn overal op de site verspreid, dus het is geen verrassing dat uitglijd- en struikelincidenten bijna dagelijks plaatsvinden. Elk jaar veroorzaken ‘slips & trips’ ongeveer 1.000 verwondingen met botbreuken en ontwrichte gewrichten op de werf. Men probeert de risico’s op dit gebied te beperken door het personeel te betrekken bij het identificeren van problemen en zogenaamde ‘near-misses’ op de werkplek. Borden en goede werkkleding, schoenen en veiligheidsuitrusting helpen altijd de risico’s te verminderen.

Bewegende voorwerpen

De Infrastructure Health and Safety Association rapporteerde een gemiddelde van 2.000 verwondingen door vallende voorwerpen over een periode van vijf jaar. Iedere bouwplaats is levendig en barst van de bewegende voorwerpen die voortdurend verplaatst worden met verschillende apparatuur die zware lasten in de lucht optillen of overal neerzetten. Risico’s zijn daarom inherent. De meest voorkomende objecten die vallen variëren van stalen balken tot kleine handgereedschappen en veroorzaken verschillende verwondingen zoals kneuzingen, breuken, verrekkingen en verstuikingen. Om het aantal letsels door bewegende voorwerpen te beperken, doet men beroep op twee soorten ‘controles’: fysieke controles die ervoor zorgen dat voorwerpen niet ver naar beneden vallen en procedurecontroles die de werkwijze van vaklieden wijzigen, zodat voorwerpen niet kunnen vallen.

Lawaai

Noise is one of the major “silent” hazards. Noise does not have the shock value of a fall, but repetitive and excessive noise can cause long-term healing problems. They can also be a dangerous diversion at work that could lead to other accidents. Earplugs do not provide total protection against hearing damage. By law, companies are required to adhere to noise regulations which include implementing and documenting comprehensive noise risk assessments and issue appropriate personal protective equipment.

Lawaai is een van de grootste ‘stille’ gevaren. Lawaai heeft niet de plotselinge impact van een val, maar herhaald en excessief lawaai kan op de lange termijn gezondheidsproblemen veroorzaken. Het kan ook een gevaarlijke afleiding op het werk betekenen die tot andere ongelukken kan leiden. Oordopjes bieden geen totale bescherming tegen gehoorschade. Bedrijven zijn wettelijk verplicht om zich te houden aan geluidsvoorschriften, waaronder het implementeren en documenteren van uitgebreide geluidsrisicobeoordelingen en het uitgeven van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen.

Omgang met materiaal & uitrusting

Op iedere bouwplaats worden materialen en apparatuur routinematig verplaatst. Hetzij handmatig of mechanisch. Hoe dan ook: er is altijd een bepaald risico aan verbonden. Voor handmatige of mechanische taken, moeten adequate trainingen, competentietesten en licenties strikt worden nageleefd en correct worden vastgelegd en bewaard voor verificatiedoeleinden.

Blauwe vinger

Blauwe vinger is een pijnlijke en uitputtende ziekte van de bloedvaten, zenuwen en gewrichten. Het is een veel voorkomende kwaal in de bouwsector die wordt veroorzaakt door het langdurige gebruik van trillende elektrische gereedschappen en grondapparatuur. Het wordt medisch aangeduid als het hand-armvibratiesyndroom (HAVS). Personen die werken met trilgereedschappen moeten worden voorzien van de juiste beschermende uitrusting en de machine of apparatuur die ze bedienen moet op de juiste manier worden onderhouden. Bedrijven moeten ook regelmatig controles uitvoeren om het risico op HAVS te beperken.

Instortingen

Instortingen zijn ongelukken die nog moeten gebeuren. Elk jaar komen talloze ernstige verwondingen en dodelijke ongelukken voort uit instortende gangen en uitgravingen. Onbedoelde ineenstortingen worden geassocieerd met sloopterreinen, steigers en gedeeltelijk voltooide gebouwen. Om het risico op instortingen te verminderen, moeten altijd voorzorgsmaatregelen worden getroffen voordat men aanvangt met het werk.

Asbest

Iedereen denkt dat asbest gewoon een probleem was van de bouwsector van weleer en de geschiedenis dat hoofdstuk al lang afgesloten heeft. Volgens een rapport uit Groot-Brittannië zijn er naar schatting 500.000 openbare gebouwen in het Verenigd Koninkrijk met asbestmaterialen die ongestoord en vergeten rondslingeren. Zowel werkgevers als werknemers moeten op de hoogte zijn en voorbereid zijn wanneer ze schadelijke materialen tegenkomen die asbest bevatten.

Stoffen in de lucht

De bouwplaats is altijd stoffig. Gewoonlijk bevat het stof op de werf een mix van schadelijke fijne poeders en vezels die hoofdzakelijk de longen kunnen beschadigen, wat kan leiden tot chronische obstructieve longziektes, astma, silicose en andere longziekten. Persoonlijke beschermingsmiddelen zijn niet voldoende; bedrijven hebben de wettelijke plicht om ervoor te zorgen dat deze beschermingsmiddelen worden gebruikt. Werknemers die hun beschermingsmateriaal niet gebruiken, kunnen worden onderworpen aan tuchtmaatregelen of kunnen zelfs worden ontslagen.

Electrocuties

Statistieken tonen aan dat er elk jaar gemiddeld drie werknemers worden geëlektrocuteerd in de bouwsector tijdens renovatiewerkzaamheden aan commerciële en huishoudelijke gebouwen. Werken in de buurt van hoogspanningslijnen en kabels dragen bij aan het risico. Werknemers die niet gekwalificeerd zijn om als elektricien te werken, maar toch elektrisch werk doen, verhogen ook het aantal elektrocuties in de sector. Veiligheidscommissies hebben het risico met der jaren beperkt door het gebruik van niet-geleidende materialen in de buurt van hoogspanningskabels en kabels te implementeren en door veiligheidstraining op te leggen. Waarschuwingslabels voor elektrocutiegevaar hebben ook hun bijdrage geleverd.

Hitte

Geloof het of niet: hittegerelateerde aandoeningen zoals hitteslag en hitte-uitputting dragen ook bij tot dodelijke ongelukken op de bouwplaats. Het is het meest te voorkomen van alle werkgerelateerde risico’s. Periodieke pauzes en gehydrateerd blijven gedurende de dag minimaliseert het risico op deze aandoeningen.

Veiligheid eerst!

Schriftelijke veiligheidsvoorschriften beperken het aantal onnodige ongevallen op de werf aanzienlijk. Een degelijk veiligheidsprogramma dat dagelijkse en wekelijkse veiligheidsinformatie en herinneringen aan het personeel verschaft, is altijd gewenst. Investeren in de juiste beschermingsmiddelen en routinematig onderhoud van machines en andere apparatuur redt altijd levens (en bedrijven) op de lange termijn.

Complimenteer dit informatieve artikel aan met enkele waardevolle tips over risicobeheer in de bouwsector. Misschien wilt u ook projectbeheersystemen bekijken voor het beheren van risico’s. Het beperken van gevaren en risico’s is slechts één aspect van het verbeteren van de bouwproductiviteit. Ontdek alles over het verbeteren van de algehele productiviteit door ons gratis e-book: ‘ De cirkel van productiviteit’ te downloaden.